Groza, miłość i piękno jako połączenie idealne – recenzja "Miasta w morzu i innych utworów poetyckich" Edgara Allana Poe

Nazwisko Edgara Allana Poe kojarzy chyba każda osoba, która czyta. Amerykański pisarz z początku XIX wieku znany jest przede wszystkim jako autor krótkich form, jak również wierszy. Twórca romantyczny pisał głównie utwory przesycone grozą, ale z drugiej strony potrafił też sięgnąć po komedię i satyrę, a ponadto jest uznawany za twórcę powieści detektywistycznej. Jego chyba najbardziej znanym utworem jest Kruk, o którego fenomenie świadczy chociażby jego wykorzystanie w różny sposób w popkulturze. Mnie również nie był obcy ten geniusz, dlatego skusiłam się na lekturę utworów zebranych przez wydawnictwo Vesper w tomie o tytule Miasto w morzu i inne utwory poetyckie.

Od strony technicznej należy się ogromna pochwała wydawnictwu Vesper za sposób wydania książki. Liczący sobie trochę ponad 150 stron tomik zawiera oprócz nowych, polskich tłumaczeń również oryginalną wersję angielską tekstu, a także reprodukcje litografii Hugo Steiner-Prag, które zostały udostępnione przez Leo Baeck Institute z Nowego Jorku. Ilustracje są klimatyczne, podkreślają nastrój utworów i pomagają zrozumieć ich sedno. Dzięki nim lektura jest o wiele ciekawsza i dużo bardziej pochłania czytelnika. Dla mnie osobiście, jako filologa, ciekawą opcją była możliwość porównania tekstu angielskiego z polskim, co pozwala na docenienie kunsztu tłumaczy, ponieważ w wielu wierszach Poego dużą rolę gra rytm i jego utrata w tłumaczeniu sprawiłaby kompletną dewastację samego utworu. Dodatkową i ważną częścią jest posłowie autorstwa Macieja Płazy, w którym zostaje przybliżona biografia poety, a także przedstawione najistotniejsze motywy jego twórczości, które przewijają się również w utworach przedstawionych w Mieście w morzu...

Nie będę tu roztrząsać każdego wiersza, ponieważ uważam, że każdy czytelnik inaczej odbierze dany utwór, sugerując się swoją wrażliwością i doświadczeniami życiowymi. Chciałabym jednak przedstawić Wam te wiersze, które wywarły na mnie największe wrażenie: jest to tytułowe Miasto w morzu, Dzwony i, oczywiście, Kruk.

Miasto w morzu przedstawia zatopione miasto, niegdyś świetne i bogate, teraz opuszczone i niszczejące stopniowo. Na szczycie jednej z wież widać siedzącą Śmierć, która przejęła panowanie nad miastem, doprowadzając do jego upadku. Nastrój grozy i atmosfera rozkładu są obecne od pierwszej do ostatniej linijki tekstu i napawają czytelnika niepokojem, skłaniając do refleksji nad przemijalnością życia i nieuchronnością śmierci.

W Dzwonach opisane są różne typy dzwonów, które opisują różne etapy ludzkiego życia – począwszy od narodzin, przez ślub aż do śmierci. Największą zaletą tego wiersza jest jego melodyjność i to, jak odzwierciedla bicie dzwonów, które towarzyszą każdemu opisanemu tu wydarzeniu z życia człowieka. Konwencja niby-ludowej ballady, tak ulubiona przez romantyków, tworzy dodatkowy nastrój wokół utworu, dzięki czemu czyta się go niemalże rytmicznie.

Kruk to, moim zdanie, istny majstersztyk. Wielkie ptaszysko, prześladujące bohatera swoją obecnością i krakaniem, jest symbolem śmierci i jej nieuchronności. Kruk kroczy po całym domu tuż za podmiotem lirycznym, opowiadającym o tym, co się dzieje, tak samo, jak śmierć kroczy tuż za każdym człowiekiem. Groza podkreślona krakaniem i obwieszczaniem Nevermore! przez ptaka jest obecna niemal namacalnie w tekście i napełnia czytelnika niepokojem i lękiem o przyszłość.

Edgar Allan Poe był twórcą niemalże genialnym, niedocenionym przez mu współczesnych. Sukces spotkał go dopiero po śmierci, gdy uznano jego spuściznę. Jest to też postać tragiczna, a tragizm jej losów jest widoczny w twórczości poety. Jego nieodwzajemnione uczucia do kobiet, które szybko go opuszczały, umierając, fascynacja śmiercią i grozą, romantyczna wizja świata to główne cechy i motywy twórczości tego pisarza, będące jego znakiem rozpoznawczym i do tej pory eksplorowane w popkulturze współczesnego świata.

Tytuł: Miasto w morzu i inne utwory poetyckie

Autor: Edgar Allan Poe

Tłumaczenie: Roman Klewin, Antoni Lange i inni

Wydawnictwo: Vesper

Liczba stron: 144

Rok wydania: 2018

Recenzja powstała dla portalu: