Gdy starsza pani nie potrafi powstrzymać swojego wścibstwa – recenzja "Kółko się pani urwało" Jacka Galińskiego

Szczerze mówiąc, gdy zobaczyłam ten tytuł, zgłupiałam. Bo kto normalny daje taki tytuł kryminałowi? Mając jednak możliwość, dzięki uprzejmości Kasi z Bibliotecznie, przeczytania tej książki, nie byłam w stanie odmówić. Nastawiona na sporą ilość dobrej zabawy, usiadłam rano do lektury... A wieczorem odłożyłam na biurko przeczytaną w całości książkę!

Pani Zofia Wilkońska to emerytowana nauczycielka, która żyje samotnie w mieszkaniu w starej kamienicy w Warszawie. Jej syn mieszka z żoną i swoim synem w drugiej części miasta, a mąż przepadł – wyszedł jednego dnia z domu i już nie wrócił. Kamienica, w której zamieszkuje starsza pani, jest też siedzibą innych lokatorów: faceta bez nogi, upierdliwego i nader wścibskiego sąsiada, młodego małżeństwa z dzieckiem. Gdy któregoś dnia Zofia wraca do domu, zastaje wyważone drzwi, nieład w domu i ukradzione ważne dokumenty po mężu, a także pieniądze, które odkładała na studia dla wnuka. Pewna, że to sąsiad bez nogi, postanawia zakraść się do niego, podpalając wcześniej osiedlowy śmietnik... I tym samym wplątuje się jako główna podejrzana w sprawę o morderstwo. Czy uda jej się wyjść bez szwanku z tej sprawy i jak to wszystko się skończy?

Na plus autorowi oddać trzeba to, że ma naprawdę lekki styl pisania. Osobiście nie znoszę narracji pierwszoosobowej i źle mi się takie książki czyta, tutaj jednak mi to nie przeszkadzało. Ponadto intryga kryminalna była poprowadzona w naprawdę ciekawy sposób, przykuwający uwagę czytelnika na tyle, że przez wszystkie strony zastanawiałam się, kto właściwie za tym wszystkim stoi. Sam temat wmieszany w tę intrygę jest bardzo na czasie – chodzi o reprywatyzację kamienic w Warszawie i o czyścicieli kamienic. Jeszcze nie tak dawno oba te tematy były bardzo medialne i niemal nie było wiadomości, żeby o nich nie mówiono. To też zapisuję na plus Jackowi Galińskiemu.

Jeśli chodzi o główną bohaterkę... Cóż, nie polubiłyśmy się. To taka stereotypowa, wręcz przerysowana emerytka. Wiecznie niezadowolona, narzekająca i marudząca. Wymuszająca ustąpienie jej miejsca w tramwaju czy autobusie. Mają do wszystkich o wszystko pretensje, nawet o to, że słońce świeci, a deszcz jest mokry. Nie szanuje nawet własnego syna, pomiata nim i wiecznie ma do niego jakieś „ale”. Na dodatek niemal cały czas wściubia nos w nie swoje sprawy i zachowuje się jak przysłowiowa święta krowa, której się wszystko należy. Szczerze? Całą książkę miałam dziką nadzieję, że ktoś jej wreszcie głowę odstrzeli, tak mnie irytowała. Gdyby nie jej przerysowane, wprost karykaturalne zachowanie, to dałabym znacznie wyższą ocenę tej książce. Na marginesie powiem Wam, że wcale mnie nie dziwi, że jej mąż wstał i wyszedł w końcu z domu, zostawiając ją samą. Też bym tak zrobiła na jego miejscu. Bohaterowie drugoplanowi są zarysowani dość wyraźnie, nie mylą się i łatwo ich rozróżnić. Ponieważ pani Zofia nie ma pamięci do nazwisk, to nazywa każdego ze spotkanych jakimś pseudonimem, i tak np. policjant prowadzący sprawę włamania do jej mieszkania zostaje porucznikiem Borewiczem z serialu 07, zgłoś się. Bawiło mnie to, ale też znacznie ułatwiało rozróżnienie postaci, a to zawsze liczy się na plus.

Pomijając fakt, że bohaterka była karykaturą emeryta i mało co w sumie mnie z jej tekstów ubawiło (chyba dwa takie znalazłam), to podobało mi się, że autor w książce poruszył też całkiem poważny temat kondycji psychicznej starszych ludzi. My, trzydziesto- czy dwudziestolatkowie, nie zastanawiamy się w ogóle, jak takie osoby się czują, a często ich egzystencja jest przykra i po prostu smutna. Są wyrzucone poza nawias społeczeństwa, rodziny ich opuściły – mężowie/żony zmarli, a dzieci założyły własne rodziny i się wyprowadziły – a w każdym urzędzie traktują ich jak skaranie boskie. Nie wspominając już o głodowych emeryturach, przy których każdy się zastanawia, czy lepiej kupić coś do jedzenia, czy zapłacić czynsz. Emeryci są tylko problemem dla reszty społeczności, stanowią niepotrzebne obciążenie, a wciąż chcieliby coś znaczyć i uczestniczyć w normalnym życiu. To smutne i co najmniej niesprawiedliwe wobec tych osób.

Mam wobec tej książki, jak i całej serii (Kółko się pani urwało to pierwszy tom, drugi ma być wydany na jesień tego roku), bardzo mieszane uczucia. Z jednej strony lekki styl i ciekawy kryminał, z drugiej doprowadzająca mnie do szału główna bohaterka i jednocześnie narratorka. Poza tym pewne sytuacje były posunięte do takiego absurdu, że wcale ich nie kupiłam (jak chociażby ten moment, gdy Zofia ogląda ze swoim porywaczem film porno... Aha, jasne, bo uwierzę w to, że młody facet będzie przy starej babci oglądał pornosa...). Myślę jednak, że sporej większości ta książka przypadnie do gustu i powinna się spodobać, więc jeśli chcecie się sami przekonać, jaka jest Zofia, to czytajcie śmiało.

Tytuł: Kółko się pani urwało

Autor: Jacek Galiński

Cykl: Zofia Wilkońska, tom I

Wydawnictwo: W. A. B.

Liczba stron: 304

Rok wydania: 2019