Godne zakończenie genialnej trylogii – recenzja "Zamku z piasku, który runął" Stiega Larssona

Po pierwszych dwóch częściach trylogii Millennium nie trzeba było mnie zachęcać, żebym jak najszybciej sięgnęła po trzeci i ostatni tom tej serii. Ciekawość mnie zżerała od środka, jak autor zakończy całą opowieść i co też spotka głównych bohaterów po cliffhangerze z końca drugiej części (o moich wrażeniach z tej lektury możecie poczytać tu). I już teraz mogę Wam powiedzieć, że nie zawiodłam się nawet w najmniejszym stopniu na zwieńczeniu oryginalnej trylogii!

Początek trzeciego tomu to wydarzenia mające miejsce bezpośrednio na końcu drugiej części. Lisbeth trafia do szpitala, gdzie najpierw przechodzi poważną operację i długotrwałą rekonwalescencję, jednocześnie zostając oskarżona o próbę morderstwa na Zalachence. W tym samym czasie Mikael Blomkvist rozpoczyna swoje dziennikarskie śledztwo dotyczące ojca Lisbeth Salander, a które zaczyna zataczać coraz szersze kręgi, ocierając się nawet o szwedzki rząd. Pośród tego Erika Berger, wieloletnia przyjaciółka i kochanka Mikaela, odchodzi z redakcji Millennium do wielkiego, szwedzkiego dziennika, ale praca w takim molochu okazuje się nie być usłana różami. A jakby tego było mało w sprawę zostaje wmieszana siostra Mikaela, która podejmuje się bronienia Lisbeth w sądzie w sprawie o usiłowanie morderstwa.

Nie chcę za bardzo rozpisywać się na temat fabuły, żeby Wam za dużo nie zaspojlerować, ale mogę obiecać jedno – nie zawiedziecie się. Afera, które epicentrum jest Lisbeth Salander, zatacza ogromne kręgi, okazują się w nią być wplątani minister szwedzkiego rządu, premier, służby bezpieczeństwa... Nikt nie jest do końca czysty. Larsson bezkompromisowo rozlicza się z rządzącymi, którzy woleli poświęcić życie jednego dziecka w imię chronienia byłego rosyjskiego szpiega, nawet wtedy, gdy to dziecko już dorosło, a szpieg nie jest nikomu potrzebny. Mało tego, pokazuje, jaką kliką jest służba bezpieczeństwa i jak bezkompromisowi są jej obecni i byli członkowie – tak samo, jak politycy, nie zawahają się przed poświęceniem jednostki, by osiągnąć swoje cele w imię wyższej idei, tzw. bezpieczeństwa państwa. W dodatku okazuje się, że w szpitalu psychiatrycznym, gdzie Lisbeth leczono jako rzekomo chore dziecko, zamiast być traktowaną odpowiednio do statusu osoby chorej, znęcano się nad nią, a opiekował się nią psychopata. Udowadnia to problemy systemu opieki zdrowotnej w Szwecji. Po raz kolejny Larsson udowadnia, że skandynawskie kryminały to specyficzny gatunek powieści, która angażuje się społecznie, ujawniając wszelkie bolączki danego kraju i różnych grup zawodowych.

Skandal goni skandal w całej powieści, a pośród tego nasi główni bohaterowie trwają bez zmian. Lisbeth Salander wciąż nikomu nie ufa i chorobliwie wręcz broni swojej prywatności. Dziewczyna ma nawet problem by zaufać całkowicie siostrze Mikaela, która ma ją bronić w trakcie procesu. Dopiero namówiona do tego przez Blomkvista, który łamie dla niej przepisy i naraża się sam na szwank, pozwala sobie na odrobinę więcej zaufania wobec kobiety. Mikael pozostaje również takim samym, jaki był wcześniej, a jedna jego cecha już mnie zaczęła w tym tomie irytować – sypia z każdą kobietą, jaka się nawinie pod rękę albo inną część ciała. Oszaleć można było, jak na widok nowej sztuki płci przeciwnej od razu się zastanawia, jaka będzie w łóżku i jaka jest seksowna. Pierwszy i drugi tom jeszcze można było to przełknąć, ale w trzecim już za bardzo to kłuło w oczy.

Akcji w powieści nie można nic zarzucić – pędzi na łeb na szyję, zwalniając w niektórych momentach, ale tylko po to, by czytelnik mógł zaczerpnąć głęboki wdech i zaraz znowu rzucić się na główkę w wir dalszej fabuły. Tę grubaśną cegłę czyta się niemalże piorunem i to z zapartym tchem, co tylko dowodzi faktu, jaki świetny styl ma pisarz. Potrafi oczarować czytelnika, chociaż trzeba się skupić na wszystkich powiązaniach i ogarnięciu całego tego politycznego wątku. Autor jednak prowadzi nas po tych krętych ścieżkach za rękę i wszystko robi się nader klarowne w trakcie lektury. Absolutnie wszystkie wątki się splatają, tworząc misterną siatkę intryg, a przy tak rozbudowanej i skomplikowanej historii osobiście uważam to za absolutny majstersztyk. Żaden wątek nie zostaje porzucony w połowie lub zapomniany, a finał tej trylogii jest w pełni satysfakcjonujący nawet dla najbardziej wymagającego czytelnika.

W ramach podsumowania całego cyklu powiem Wam jedno – to jest absolutne arcydzieło. Zaczynając od zwykłego, chociaż skomplikowanego kryminału docieramy aż do thrillera politycznego o tak skomplikowanej i wielopoziomowej intrydze, że należy tylko pochylić czoła przed kunsztem pisarza. Wszyscy bohaterowie to w pełni ukształtowane psychologicznie postaci, żaden z nich nie został zaniedbany, nawet ci drugoplanowi. Każde ich działanie jest w pełni umotywowane i ma logiczne uzasadnienie w ich przeszłości lub toku rozumowania. Więc jeśli jeszcze macie jakiekolwiek wątpliwości, czy sięgać po te tomiszcza, to chciałam je rozwiać – bierzcie je i czytajcie, a potem dajcie mi znać w komentarzach, czy i jak się podobało! :)

Tytuł: Zamek z piasku, który runął

Autor: Stieg Larsson

Cykl: Millennium, tom III

Tłumaczenie: Alicja Rosenau

Wydawnictwo: Czarna Owca

Liczba stron: 784

Rok wydania: 2017