Legendy zamków świętokrzyskich – Bartłomiej Grzegorz Sala

W sierpniu zeszłego roku na tak wyczekiwany urlop pojechałam do Sandomierza. Miasto i okolica są przepiękne (jeśli jeszcze nie byliście, to polecam gorąco!). A żeby nie jechać tak całkiem goła i wesoła, to zdecydowałam się na szybki zakup i równie szybką lekturę Legend zamków świętokrzyskich Bartłomieja Grzegorza Sali.

Czytelnik otrzymuje niewielkie, bo liczące niecałe sto pięćdziesiąt stron kompendium z legendami i podaniami z terenów Ziemi Świętokrzyskiej. Wliczają się w to same Góry Świętokrzyskie oraz rejon wokół nich, przedgórza oraz pogórza. Autor pochyla się w niej nad warowniami wybudowanymi na tym obszarze, przedstawiając pokrótce ich historię, następnie legendy ich dotyczące, a na koniec tłumacząc spotykane w podaniach motywy i wskazując na ich częste pojawianie się w innych przekazach z tego samego regionu.

Atoli Mikołaj Zawadzki w pobliżu zamku Drzewicy dwanaście armat ukrył, by w ręce najeźdźców wiarołomnych nie wpadły. Tam też do dziś zakopane w ziemi trwają, dawne boje w pamięci mając.

Książka jest przepięknie ilustrowana. Co kilka stron napotykamy tutaj jakieś ilustracje, które idealnie oddają przedstawione legendy, podkreślając ich często mroczny klimat. Walory wydawnicze podnosi również papier, na którym została wydana książka – porządny, gruby, a dodatkowo twarda oprawa sprawia, że publikacja, zabrana na wycieczkę w tamte rejony, nie ulegnie szybkiemu zniszczeniu.

W swoim dziełku autor skupia się na dwudziestu czterech zamkach i pałacach z regionu Ziemi Świętokrzyskiej. Są wśród nich te najbardziej znane, jak Sandomierz, Opoczno, Kielce czy Ujazd, ale także zapomniane perełki między innymi w Szydłowie, Międzygórzu, Radoszycach bądź w Rembowie. W sam raz, żeby zorganizować sobie całkiem sporą wycieczkę objazdową po tych terenach i pozwiedzać, jeśli ktoś lubi odkrywać takie skarby historii.

Będę niezwykle rad, jeśli niniejsza książka zachęci do wycieczki lub dopełni wyprawy już zaplanowanej, dostarczy nieszablonowej rozrywki, a nade wszystko rozbudzi kulturową wrażliwość. Bowiem zarówno ludowe, jak i literackie podania i klechdy, w których odbijają się burzliwe dzieje miejsce i regionów oraz świat dawnych wyobrażeń, stanowią przecież istotną część naszego dziedzictwa.

Sposób przedstawienia jest niezwykle przejrzysty, dzięki czemu książkę czyta się naprawdę szybko i łatwo. Wprowadzeniem do legend jest krótka historia danego zamku od jego powstania (często również owianego mityczną mgłą) aż do czasów współczesnych. Niestety, w wielu przypadkach uświadamia to człowiekowi, jak wiele tracimy, zaniedbując naszą historię, naszą przeszłość i pozwalając niszczeć zabytkom tego typu. Często były one zaraz po wojnie rozkradane – drewno i kamień były potrzebne do odbudowy zniszczonego kraju, a znajdujące się w nich cenne rzeczy już wcześniej wywieziono. W wielu przypadkach okazywało się, że kolejna fala zniszczeń przychodziła po okresie Polski Ludowej, już w latach 80. i 90. - wbrew powszechnej opinii sporo z tych zabytków właśnie władze ludowe ratowały i starały się chronić, natomiast w dobie kapitalizmu nie było nikogo chętnego, kto wyłożyłby pieniądze na opiekę nad nimi.

Góry Świętokrzyskie w porównaniu z polskimi Karpatami i Sudetami zajmują bowiem bardzo niewielki obszar, a co za tym idzie, położone na ich terenie zamki - jakkolwiek piękne i warte omówienia - są znacznie mniej liczne niż równie atrakcyjne obiekty leżące w ich okolicy. Dlatego odstąpiłem od "górskiego" rygoryzmu i do Gór Świętokrzyskich włączyłem otaczające je pogórza i podgórza.

Jeśli wybieracie się do Sandomierza bądź chcecie poznać trochę historii tamtego rejonu i jego legendy, to śmiało sięgajcie po Legendy zamków świętokrzyskich. Ja z całą pewnością wybiorę się jeszcze nie raz na Ziemię Świętokrzyską, pozwiedzać i zobaczyć lokalne zabytki, szczególnie że te tereny są przepiękne i potrafią skraść serce odwiedzającym je turystom.

Wszystkie cytaty pochodzą z książki Legendy zamków świętokrzyskich Bartłomieja Grzegorza Sali.

Tytuł: Legendy zamków świętokrzyskich

Autor: Bartłomiej Grzegorz Sala

Cykl: Legendarz

Wydawnictwo: BOSZ

Liczba stron: 144

Data premiery: 01.01.2021

ISBN: 9788375763201