Pan z Wami! I ogród jego! - recenzja "Pana Lodowego Ogrodu" Jarosława Grzędowicza

Każdy fan polskiej fantastyki musi kojarzyć nazwisko Jarosława Grzędowicza. Wielokrotnie nagradzany, między innymi Śląkfą i Zajdlem, stał się już klasykiem na polskim rynku wydawniczym. Sama miałam przyjemność spotkać się z nim na Pyrkonie kilka lat temu, gdzie byłam na spotkaniu autorskim i zdobyłam autograf w moim egzemplarzu najbardziej znanej serii Grzędowicza - Panu Lodowego Ogrodu. Tom pierwszy tej tetralogii był moim pierwszym spotkaniem z autorem i już teraz powiem Wam, że się zakochałam na amen. Seria wciągnęła mnie na długie godziny lektury i nie mogłam się od niej oderwać, tak byłam zafascynowana przedstawionym w niej światem i bohaterami. Od chwili, gdy przeczytałam całość, Pan Lodowego Ogrodu” stał się, obok Wiedźmina, moją ulubioną serią w polskiej fantastyce. A dlaczego? Odpowiedź znajdziecie poniżej...

Początek tej historii przypomina trochę powieści science-fiction. Poznajemy Vuko Drakkainena, pół -Fina pół-Chorwata zamieszkałego w Polsce, który ląduje na planecie Midgaard wystrzelony z Ziemi. Ma znaleźć szóstkę badaczy, którzy trafili kilka lat wcześniej do tego świata, by go zbadać, ale nie dawali od dłuższego czasu znaku życia. I wszystko byłoby w porządku, gdyby nie to, że Midgaard bardziej przypomina średniowieczną Skandynawię niż znane Vuko rejony, a na dodatek jest tam wszechobecna magia, która sprawia, że wszystkie elektroniczne gadżety, w jakie jest zaopatrzony Drakkainen i jego poprzednicy. Na dokładkę okazuje się, że baza naukowców jest pusta, znajduje się w niej tylko jeden trup, a reszty z badaczy nigdzie nie ma. Zaś po dotarciu do pierwszego miasta na swojej drodze Vuko dowiaduje się, że nieznany Pieśniarz obudził pieśni i czyni, co może doprowadzić do zachwiania delikatnej równowagi całego świata i może sprowadzić tzw. martwy śnieg, który sprawi, że ludzie zapomną o wszystkim i będą znali tylko Pieśń Ludzi, pozwalającą im na podstawowe czynności życiowe. Czy ta niepewna równowaga zostanie utrzymana, czy jednak cały świat ulegnie zagładzie?

Początkowo miałam plan napisać recenzję każdej części osobno, ale doszłam do wniosku, że to się kompletnie mija z celem. Wszystkie tomy są ze sobą tak ściśle powiązane, że chyba tylko fakt powstania wyjątkowo opasłej księgi sprawił, że są rozbite na cztery części. Przez kolejne strony wędrujemy wraz z Vuko poprzez Midgaard i poznajemy ten świat. Ogromny ukłon przed Grzędowiczem należy się za stworzenie tego świata. Co prawda widać, że jest on wyraźnie wzorowany na Szwecji albo Norwegii z czasów średniowiecza, ale umieszczono w nim tyle ciekawych, nowych elementów (jak np. uroczyska, z których można czerpać pieśni, nie wspominając o cyfral w głowie Vuko), że jawi się nam jako całkowicie nowa jakość. Należy też zauważyć, że świat „skandynawski”, że tak go nazwę dla uproszczenia, to tylko połowa świata przedstawionego. Drugą połowę stanowi świat wzorowany na Japonii albo Chinach (nie bardzo znam się na tamtejszych kulturach, więc nie będę wyrokować na 100%), w którym to świecie poznajemy Filara, syna Oszczepnika, kai-tohimona klanu Żurawia i jego losy aż do splecenia się ich z losami Drakkainena. Dwa tak różne światy uzupełniają się wzajemnie wprost znakomicie i tworzą jedną, harmonijną całość.

Fabułę przedstawiłam Wam dość pobieżnie, nie wdając się w zbytnie szczegóły, bo uważam, że opowiadanie o tej serii pozbawiłoby Was ogromnej frajdy z czytania. Jeśli chodzi o bohaterów, to ich poznawanie to czysta przyjemność. Vuko Drakkainen widzi świat najczęściej w biało-czarnych barwach i nie przyjmuje do wiadomości półtonów. Wierny i lojalny wobec przyjaciół, względem wrogów nie zna litości. Co prawda nienawidzi nadmiernego okrucieństwa i niepotrzebnej nikomu przemocy, ale jeśli zajdzie taka konieczność, to nie waha się przed zastosowaniem każdego środka, by pomóc najbliższym. Jednak z drugiej strony nie jest on bezwzględną maszyną do zabijania – ma uczucia i gnębią go po każdej takiej akcji wyrzuty sumienia, które niełatwo uciszyć. Filar, syn Oszczepnika, to z początku niewinny chłopiec, którego życie mocno doświadcza. Obserwujemy jego stopniową przemianę od spokojnego chłopca do poważnego mężczyzny w bardzo krótkim czasie w drastycznych okolicznościach, jakimi są śmierć całego rodu, utrata państwa, w którym miał panować i wędrówka ku przeznaczeniu, niełatwa i usiana stratami przyjaciół.

Pan Lodowego Ogrodu to nie jest seria lekka, łatwa i przyjemna. To powieść o dojrzewaniu, o przyjaźni i miłości, przetrwaniu w krótkich czasach i byciu wiernym sobie. Aczkolwiek styl autora znacznie ułatwia przyswojenie sobie tych treści – momentami wypowiedzi Vuko są pełne humoru, najczęściej co prawda czarnego, ironii i sarkazmu; muszę przyznać, że jest to humor, który szczególnie lubię. Natomiast muszę zauważyć, że jest to typowe męskie fantasy – kobiet tu nie uświadczycie. Tak naprawdę kobiece postaci to pojawiająca się we wspomnieniach Vuko jego była partnerka z Ziemi, Deirdre; Sylfana – towarzyszka broni Drakkainena, którą ten stara się za wszelką cenę chronić, chociaż dziewczyna jest równie twarda jak reszta męskiego zespołu; Cyfral – postać, która jest tak groteskowa, że bardziej przypomina marzenie nafaszerowanego buzującymi hormonami nastolatka niż kobietę; i dwie badaczki, do których ma dotrzeć nasz bohater, a o których nie napiszę Wam nic więcej. Wszyscy pozostali bohaterowie to mężczyźni i przedstawiony świat jest wręcz zalewany testosteronem – nie jest to, broń borze norweski, zarzut, a wręcz przeciwnie. Wszak ile można czytać o głównych bohaterkach, które muszą zbawić świat? Opisy są obszerne, szczegółowe, ale nie przynudzają i czyta się je z ogromną ciekawością, poznając ten dziwny, zaskakujący świat. Poza tym sama fabuła jest prowadzona bardzo płynnie, choć zdarzają się nieco nudniejsze momenty, które wyciszają akcję, by zaraz potem nastąpiło znowu trzęsienie ziemi. A opisy akcji Vuko czy samych bitew to istna wisienka na torcie całości.

Od strony technicznej muszę też dodać, że wydanie jest fantastyczne – mam wydanie zintegrowane, czyli to najnowsze i okładki są naprawdę klimatyczne, tak samo jak ilustracje w środku. Wszystkie obrazki znakomicie oddają klimat książki i wydarzeń w niej przedstawionych, i czasami spędzałam nad nimi po kilka minut, gapiąc się i podziwiając. Trzeba przyznać, że Dark Crayon wykonał kawał dobrej roboty, przygotowując te ilustracje i okładki. Muszę też zauważyć, że na koniec czwartego tomu autor postanowił dodać słowniki języków Midgaardu używanych przez bohaterów oraz kireneńską pieśń cytowaną na początku poszczególnych części w każdym tomie, a którą stworzyła Maja Lidia Kossakowska (prywatnie żona Jarosława Grzędowicza). Uważam, że to ogromny plus, a zarysowane podstawy języków Kirenenu i Amitraju, czyli krajów Filara, syna Oszczepnika, to wielka zaleta i autorowi należy się ukłon pełen szacunku za taki pomysł.

Nie da się ukryć, że naprawdę uwielbiam tę serię i szczerze i gorąco ją Wam polecam. Przy jej lekturze nastawcie się tylko na długie wieczory, bo nie jest łatwo odłożyć te opasłe tomy na półkę. Świat przedstawiony, bohaterowie (nie tylko Vuko, ale też poboczni, których jest sporo, ale są łatwi do opanowania i każdy z nich ma własny, indywidualny charakter), wreszcie sama tematyka – to wszystko porywa i nie daje o sobie tak łatwo zapomnieć. Powiedziałabym, że to porządne, polskie, męskie wydanie fantastyki, w którym jednak można się łatwo zakochać. Ja mam już za sobą podwójną lekturę „Pana Lodowego Ogrodu”, ale z całą pewnością będę do tej serii wracać jeszcze nie raz, by znów przeżyć przygody Vuko i jego przyjaciół.

Tytuł: Pan Lodowego Ogrodu

Autor: Jarosław Grzędowicz

Cykl: Pan Lodowego Ogrodu, tom I-IV

Wydawnictwo: Fabryka Słów

Liczba stron: 541 (tom 1), 638 (tom 2), 507 (tom 3), 858 (tom 4)

Rok wydania: 2012-